Vaarwel Nederland
We hebben de film Brideflight gekeken samen, en ook deze geschiedenis lijn vinden jullie leerzaam genoeg om hem op te nemen in onze Historie website.. dus bij deze.
Wat jullie vooral aansprak waren de verschillen in cultuur, de mogelijkheden, het andere leven
maar vooral hoe zou het de mensen daar nu vergaan.
Zijn ze gelukkig?
Hebben ze er goed aan gedaan?
Kennen ze armoede?
Zouden ze terug willen en waarom?
Hopelijk gaan we hier antwoorden op krijgen via de nieuwe serie van MAX Vaarwel Nederland.
Vaarwel Nederland is te zien vanaf vrijdag 23 februari 2018, in 4 afleveringen, om 21.05 uur op NPO 2.
In de vierdelige documentaireserie Vaarwel Nederland volgt MAX het spoor van de Nederlandse landverhuizers uit de jaren 50.
Aan de hand van persoonlijke verhalen, foto’s en archiefbeelden vertelt de serie de geschiedenis van emigranten naar de 4 populairste emigratiebestemmingen: Canada, Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland.
Daniël Lohues heeft speciaal voor deze serie de muziek gecomponeerd, wat Vaarwel Nederland extra bijzonder maakt.
Gelukszoekers worden ze genoemd, de Nederlanders die in de jaren 50 de oversteek wagen naar het nieuwe land.
Door de verwoestingen van de oorlog, het gebrek aan werk en de dreiging van de Russen raken veel mensen in de ban van emigratie.
In 1948 denkt 1 op de 3 Nederlanders erover ons land te verlaten.
Ruim een half miljoen, dat is 5 procent van de toenmalige bevolking, stapt ook echt op de boot of in het vliegtuig op zoek naar avontuur, vrijheid, werk en ruimte.
Wie zijn die Nederlanders die ooit vertrokken naar een ver land?
Heeft de keuze om te emigreren goed uitgepakt?
Hoe is het om ouder te worden in een land waar je niet geboren bent?
En de belangrijkste vraag: waarom zeiden ze vaarwel tegen Nederland?
De eerste groep emigranten die naar Canada vertrekt zijn oorlogsbruiden: duizenden jonge vrouwen die tijdens de bevrijding verliefd worden op een Canadese soldaat.
Olga Trestorff (92) is pas 19 als ze Lloyd Rains tegenkomt.
Ze valt als een blok voor hem, maar Lloyd moet al snel terug naar Canada.
Ze besluiten daarom binnen drie maanden te trouwen.
In Canada houdt Olga veel contact met andere oorlogsbruiden.
Het nieuwe leven van veel bruiden valt tegen: ver weg van familie, in een onbekend land.
Canada zit te springen om jonge mannen die aan het werk willen op boerenbedrijven.
Veel boerenzonen, zoals Wietse Bokma stappen op de boot.
Na 3 jaar keert Wietse terug en trouwt met een Nederlands meisje.
Eenmaal terug in Canada lukt het hem om samen met zijn vriend een boerderij te kopen.
De boerderij is inmiddels uitgegroeid tot een hypermodern melkveebedrijf, geleid door een van zijn zoons en een kleinzoon.
“Ik heb veel gehuild, er liggen veel tranen hier.
Ik had het goed in Nederland en wilde helemaal niet weg.”
Gerda Halman (96) wordt emotioneel als ze aan de eerste jaren na haar emigratie terugdenkt. Als haar man een campagnebijeenkomst over emigratie bezoekt, is hij meteen verkocht. In 1953 vertrekken ze samen met hun dochtertje.
Het begin is zwaar, het kleine beetje spaargeld dat ze meenemen is snel op.
Na verschillende baantjes lukt het Gerda’s man om werk te vinden in een staalfabriek en wordt het leven beter.
Maar het werk is vuil en zwaar en een paar jaar na zijn pensioen overlijdt hij aan de gevolgen van longkanker.
Gerda woont sinds die tijd alleen.
Het ouder worden in een land waar ze niet geboren is valt haar zwaar.
Na het overlijden van hun moeder, besluit vader Voortman om met zijn 4 zonen te emigreren naar Canada.
Harry Voortman: “Mijn vader wist niet eens waar Canada precies lag.
Hij wist alleen dat de bootreis 9 dagen duurde.”
De mannen gaan meteen aan de slag op een boerderij, maar na een jaar houden de broers Bill en Harry het voor gezien.
Ze gaan naar de stad Hamilton om daar zelfgebakken roggebrood en ontbijtkoek te verkopen. Het kost de broers moeite het hoofd boven water te houden.
Klanten vinden roggebrood maar armeluisbrood.
De ommekeer komt als ze met een lening een koekjesmachine kopen.
In 50 jaar tijd is het bedrijf uitgegroeid tot een miljoenenbusiness.
Harry Voortman (82) heeft zijn bedrijf een paar jaar geleden voor veel miljoenen dollars verkocht.
Toch loopt hij nog iedere dag een rondje door de fabriek om met zijn oud-medewerkers te praten.
In 1948 dacht een op de drie Nederlanders aan emigratie en al gauw was een op de twintig ook daadwerkelijk weg.
Ruim 550.000 mensen – naar Canada, Australie en Nieuw Zeeland omdat het daar zo leeg en rijk leek en hier zo vol en arm.
"De bevolking van Nederland neemt sneller toe dan in enig ander land in West Europa.
We moeten er rekening mee houden dat ongeveer honderdduizend Nederlanders per jaar als landverhuizers ons land zullen moeten verlaten", zo sprak ingenieur Van den Broek, oud-minister van Financiën, het bioscooppubliek vanaf het witte doek dreigend toe in november 1945.
Zijn praatje werd afgewisseld met beelden van een door oorlog verwoest land en de kijkers van toen zullen die beelden ongetwijfeld in eigen gedachten hebben aangevuld met de schaarste aan goederen die nog op alle gebieden heerste.
In de jaren na de oorlog werd er door iedereen voortvarend gewerkt aan de wederopbouw van Nederland, maar het duurde heel lang voordat alle produkten 'van de bon' waren en aan de woningnood leek in de verste verte nog geen einde te komen.
Het is dus niet verwonderlijk dat volgens een NIPO enquête uit 1948 32 % van de bevolking serieus dacht aan emigratie.
'Een betere toekomst voor de kinderen' was een vaak genoemd motief.
Een jaar later werd duidelijk dat de Nederlandse bevolkingsomvang de tien miljoen had bereikt en dat het volgende miljoen niet heel lang op zich zou laten wachten.
De regering vond het tijd worden voor een daadwerkelijke bevolkingspolitiek.
In zijn nieuwjaarstoespraak van 1950 zei premier Drees:
"Een deel van ons volk moet het aandurven zijn toekomst te zoeken in grotere gebieden dan eigen land".
De premier liet koningin Juliana in de troonrede van 1950 vervolgens melden: "De snelle bevolkingsgroei en de beperkte oppervlakte beschikbare grond vereisen een krachtdadige bevordering van de emigratie".
Reden voor Vaarwel Nederland om het landverhuizen van de andere kant te bekijken.
