volksrepubliek
China is een volksrepubliek, en het politieke klimaat heeft zeer sterke trekken van het communisme.
De staatsmacht is verdeeld in drieën: de partij, de staat en het leger.
De grondslagen van de Chinese staatsinrichting zijn vastgelegd in de grondwet van 1982.
Belangrijke wijzigingen in die grondwet vonden in 1993 plaats toen de zinsnede "dictatuur van het proletariaat" werd vervangen door "dictatuur van het volk" en het begrip "socialistische markteconomie" werd geïntroduceerd.
De Volksrepubliek China kent algemeen stemrecht (sinds 1949), maar de facto zijn vrije verkiezingen onmogelijk en is het land een eenpartijstaat, waarbij de absolute macht bij de Communistische Partij van China (CPC) ligt.
Er zijn acht kleinere partijen, maar deze staan alle onder de controle van de CPC.
China heeft een premier, die regeringshoofd is, en een president, die staatshoofd is.
China is in de jaren zeventig begonnen een modern rechtssysteem in werking te stellen.
Het nationale parlement van China draagt de naam Nationaal Volkscongres.
De ca. 3000 leden worden om de vijf jaar gekozen en het congres komt ten minste één maal per jaar bijeen. Het congres beslist over de nationale economische strategie en kan de grondwet van China veranderen.
Het volgt normaal gesproken de richtlijnen van de CPC.
De afgevaardigden worden gekozen door de provincies, de zelfbesturende gebieden ("Autonome Regio's") en andere besturen.
Het Nationaal Volkscongres ziet toe op de naleving van de grondwet, het kan de oorlog verklaren, maar ook een vredesverdrag bekrachtigen, het moet zijn goedkeuring geven aan het economisch beleid van de regering en moet de jaarlijkse staatsbegroting goedkeuren.
Het Volkscongres kiest een uit 150 personen bestaand Permanente Comité van het Nationaal Volkscongres, dat tussen de zittingen van het Nationaal Volkscongres in, de taken van dit Nationaal Volkscongres waarneemt. Het Permanente Comité kent uitgebreide bevoegdheden en kan o.a. het kabinet (Staatsraad) ontbinden, buitenlandse verdragen ontbinden en onjuiste beslissingen van provinciale raden terugdraaien.
De voorzitter van het Permanente Comité van het Nationale Volkscongres is een vrij machtig persoon en in sommige opzichten lijkt zijn functie op die van een plaatsvervangend staatshoofd. (Bron: Encarta '98)
Het staatshoofd van China is de president (Zhuxi) (vroeger "voorzitter (Zhuxi) van de Volksrepubliek China" genaamd, verg. Mao Zedong).
Tijdens de tweede helft van de jaren zeventig, na de Culturele Revolutie en de dood van Mao, was het ambt van president vacant.
Nadien werd het in 1978 hersteld.
Het presidentsambt op zich is niet echt machtig, maar nadat het in 1993 door Jiang Zemin werd gecombineerd met het partijleiderschap van de CPC, steeg het aanzien van het ambt.
Ook de huidige president, Xi Jinping, opvolger van Hu Jintao, combineert het presidentschap van de volksrepubliek met dat van secretaris-generaal van de CPC.
De president wordt door het Nationaal Volkscongres gekozen.
De Staatsraad is het kabinet van de Volksrepubliek China. De voorzitter van het kabinet is de premier.
De huidige premier is Li Keqiang.
Zitting in de staatsraad hebben: de premier, de vicepremiers, de ministers en de ministers die aan het hoofd van commissies staan (zoals de Staatsplanningcommissie).
De Staatsraad wordt door het Nationaal Volkscongres gekozen, dat ook bevoegd is om het kabinet te ontbinden.
De hoogste rechterlijke macht van het Chinese vasteland is het Volkshooggerechtshof.
De Volksrepubliek China bestaat officieel uit 23 provincies, waarvan er 22 liggen op het vasteland.
De status van Taiwan, de 23e provincie, blijft internationaal omstreden.
De hoofdstad Peking heeft, evenals de steden Chongqing, Shanghai en Tianjin, de status van direct bestuurde stad en staat daarmee bestuurlijk op hetzelfde niveau als de provincies.
Verder bestaat de Volksrepubliek uit vijf autonome regio's: Tibet (bezet in 1950, autonome regio sinds 1965), Binnen-Mongolië, Ningxia Hui, Guangxi Zhuang en Xinjiang.
De autonomie van deze gebieden is betrekkelijk en heeft vooral betrekking op gelijkberechtiging van het gebruik van de taal van de betreffende minderheid.
Besluiten genomen door de autonome regeringen kunnen worden gecorrigeerd of worden teruggedraaid door het Permanente Comité van het Nationaal Volkscongres.
Bestuurlijk gezien staan de autonome gebieden op hetzelfde niveau als de provincies.
Hongkong is sinds 1997 een Speciale Bestuurlijke Regio van China, nadat het tussen 1842 en 1997 onderdeel was van Groot-Brittannië.
Door deze status heeft de voormalige kolonie veel van haar zelfstandige karakter behouden.
Ook Macau is, sinds de Portugees-Chinese overdracht in 1999, een Speciale Bestuurlijke Regio.
Eenzelfde status wordt ook Taiwan (in de ogen van de Chinese overheid een afvallige provincie) aangeboden door de Chinese overheid mocht het zich vrijwillig weer bij China aansluiten.
Ook de Speciale Bestuurlijke regio's staan bestuurlijk gezien op hetzelfde niveau als de provincies.
Na de economische opening van het land in 1978 is het aantal publicaties en radio en televisiestations sterk uitgebreid.
Naast de staatsmedia zijn er veel commerciële uitgevers bij gekomen.
De Chinese Grondwet voorziet in vrijheid van meningsuiting en persvrijheid.
In de praktijk worden alle soorten media, inclusief internet, streng gecontroleerd en gecensureerd door de autoriteiten.
De staatsmedia wordt ook gebruikt om de officiële opvattingen en de CPC ideologie te propageren.
Voor verslaggeving over politiek gevoelige onderwerpen, waaronder Tibet, Taiwan, Xinjiang en de CPC, geldt al lange tijd een ban.
Deze onderwerpen zijn alleen voor het officiële persbureau Xinhua bespreekbaar.
Verder zijn seks, geweld en drugs ook onbespreekbare onderwerpen.
De regering schendt nationale en internationale wettelijke garanties voor vrijheid van meningsuiting en persvrijheid.
Op de persvrijheidsindex van Verslaggevers Zonder Grenzen van 2018 neemt China plaats 176 in van de 180. Alleen Syrië, Turkmenistan, Eritrea en Noord-Korea komen nog lager uit.
Het staatstoezicht op de media, met name het internet, is toegenomen onder Xi Jinping.
De overheid bepaalde welke internetsites toegankelijk zijn en de rest verdwijnt achter The Great Firewall. Gebruikers van sociale media apps, bijvoorbeeld het zeer veel gebruikte WeChat (de Chinese variant van een combinatie van Twitter, Facebook en WhatsApp) kunnen worden bestraft voor het leveren van kritiek op de Partij.
De bedrijven zijn verplicht ieder gebruiker te registreren zodat ieder bericht naar de zender traceerbaar is.
In het jaarlijkse overzicht van de niet-gouvernementele organisatie (ngo) Freedom House inzake internetvrijheid staat China op de laatste positie.
Door gebruik te maken van een Virtueel Particulier Netwerk is het mogelijk de internetcontrole nog enigszins te vermijden.
Veel in het land verblijvende buitenlanders maken hiervan gebruik, maar voor meeste Chinezen is deze optie niet te benutten.
Hoewel China nog een land in ontwikkeling is met een vrij laag inkomen per hoofd van de bevolking, heeft het een enorme economische groei ervaren sinds de jaren zeventig.
Dit is voor een groot deel het resultaat van een economisch liberaliseringsbeleid.
Het BBP is tussen 1978 en 1998 met 400% gestegen en de buitenlandse investeringen groeiden enorm tijdens de jaren negentig.
In 2001 werd China, na 15 jaar onderhandelen, lid van de WTO.
De uitdaging van China in de 21e eeuw zal zijn het hoogst gecentraliseerd politiek systeem met een steeds gedecentraliseerder economisch systeem in evenwicht te brengen.
De landbouw is veruit de belangrijkste sector: meer dan de helft van de Chinezen werkt in deze sector.
Toch beperkt de landbouwgrond zich tot circa 10% van het totale Chinese landoppervlak, mede als gevolg van het ruwe, hoge terrein en grote dorre gebieden, vooral in het westen en noorden.
Sinds de jaren zeventig heeft China de landbouw gedecollectiviseerd, hetgeen een enorme productiegroei heeft opgeleverd.
Zelfs met deze verbeteringen vertegenwoordigt de landbouw slechts 20% van het bruto nationaal product van de natie.
Ondanks aanvankelijke stijging van de inkomens van landbouwers in de vroege jaren tachtig hebben de belastingen en de prijzen het landbouwberoep minder aantrekkelijk gemaakt.
China is de grootste rijst- en tarweteler van de wereld en een belangrijke producent van sorghum, gierst, gerst, pinda's, graan, sojabonen en aardappels.
China is verder de grootste producent van katoen en tabak en is een belangrijke producent van oliezaad, zijde, thee, ramee, jute, hennep, suikerriet en suikerbieten.
De wijnbouw neemt enorm toe.
Anno 2009 staat het land nummer 7 op de wereldranglijst van wijnproducenten.
In 2009 is China de grootste verbruiker van energie geworden. In dat jaar werd 2.252 miljoen ton olie equivalent aan energie verbruikt in de vorm van steenkool, aardolie, aardgas, kernenergie en overige energiebronnen.
De Verenigde Staten verbruikte in datzelfde jaar 2.170 miljoen ton.
De enorme bevolking en snelle economische groei heeft het Chinese energieverbruik sterk doen stijgen.
Het energieverbruik per hoofd van de Chinese bevolking is ongeveer 1,7 ton olie equivalent op jaarbasis, wat nog relatief laag is: voor de Verenigde Staten ligt ditzelfde getal namelijk op 6,9 ton.
China is een van de belangrijkste mineraalproducerende landen van de wereld.
De steenkool is het overvloedigste mineraal, waardoor China ook de grootste steenkoolproducent van de wereld is.
Daar tegenover staat dat China ook het land is dat de grootste investeringen doet op het gebied van groene energie met 35 miljard dollar per jaar, op nummer twee staat de VS, die op ruime afstand volgt.
Belangrijke uitvoermineralen van China zijn wolframiet, antimonium, tin, magnesium, molybdeen, kwik, mangaan, bariet en zout.
Tevens ziet China kernenergie als belangrijk instrument in de strijd tegen klimaatverandering (Kernenergie in China).
In China zijn Speciale Economische Zones sinds de jaren 70 opgericht, waar meer vrijheid van handel is, om zo buitenlandse investeerders te trekken.
Volgens de Financial Times Global 500 behoren drie Chinese bedrijven tot de tien meest waardevolle ondernemingen (naar marktkapitalisatie) ter wereld, dit zijn PetroChina, de Industrial and Commercial Bank of China en de China Construction Bank.
Op basis van gegevens uit 2012 heeft China een Gini-coëfficiënt van 0,49 aldus onderzoekers van de Universiteit van Peking.
De Wereldbank vindt bij een uitkomst meer dan 0,4 dat er sprake is van significante inkomensongelijkheid. Alleen Zuid-Afrika en Brazilië komen nog hoger uit met Gini-waarden van 0,63 en 0,53 respectievelijk.
Het vergelijkbare cijfer voor de Verenigde Staten is 0,41 en voor Duitsland 0,3. De armste 25% van alle Chinese huishoudens hebben slechts een aandeel van 1% in het totale vermogen in het land.
Volgens de officiële statistieken van het land was de Gini-coëfficiënt 0,47 in 2014 komende van 0,48 in 2011.
Ondanks de grote economische vooruitgang leeft nog steeds een deel van de bevolking in grote armoede. Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leefde in 2014 in de Volksrepubliek China 5,2% van de bevolking onder de armoedegrens, vergelijkbaar met ruim 71 miljoen mensen.
Deze armoede concentreert zich hoofdzakelijk op het platteland. Zo'n 20% van de werkenden heeft een inkomen van minder dan twee dollar per dag.
De overheid tracht met het China Western Development-programma meer werkgelegenheid vanuit het oosten naar het binnenland te verplaatsen.
Hiertoe worden grote investeringen gedaan in de infrastructuur, onder meer in het opzetten van luchthavens, snelwegen en elektriciteitscentrales.
Daarnaast worden ook investeringen door (buitenlandse) bedrijven aangemoedigd, die tegenwoordig ook fabrieken in steden als Chongqing en Chengdu opzetten.
De Chinese regering is de laatste tijd bezig om het ‘dibao’ programma te versterken.
‘Dibao’ staat voor ‘lage zekerheid’ en deze term wordt al sinds de Mao-jaren gebruikt om mensen te ondersteunen die financieel zwak staan.
In 2013 werden rond de 12 miljoen mensen boven de armoede grens ‘geholpen’.
En volgens de Wereldbank lag het percentage mensen dat onder de armoedegrens leeft in 1981 nog rond de 88%, in 2007 was dat spectaculair gedaald naar 6,5%.
Armoedebestrijding is nog steeds een belangrijk beleidspunt van de regering.
Naar verwachting zullen in 2020 ook de resterende 71 miljoen plattelanders boven de armoedegrens komen. De Chinese regering heeft beloofd de taak te zullen voltooien, met als doel de ergste armoede op het platteland in 2020 tot nul te hebben teruggebracht.
De niet-gouvernementele organisaties worden als lange arm van buitenlandse overheden beschouwd en onder de Chinese president Xi Jinping harder dan ooit aangepakt.
Volgens het bewind worden ngo's gebruikt om westerse normen en waarden te exporteren naar China.
De wet, de “Administrative Law on Activities of Overseas Non-government Organizations within the Territory of the People’s Republic of China”, lijkt een volgende stap in het beleid van president Xi Jinping om buitenlandse invloeden op de Chinese maatschappij te beperken.
Activiteiten op het gebied van politiek, religie en winstgevende activiteiten worden in de wet uitdrukkelijk verboden voor buitenlandse ngo's.
Buitenlanders die zich schuldig maken aan overtredingen van de regelgeving kunnen worden gedetineerd en lopen het risico op deportatie en verdere vervolging.
De wet wordt gezien als een nieuwe stap in een reeks van pogingen om de invloed van 'vijandelijke krachten', die vaak uit het buitenland komen, aan te pakken.
In een recente video die het ministerie van openbare veiligheid, dat over de politie gaat, op internet zette, worden buitenlandse ngo's en diplomaten ervan beschuldigd een 'kleurenrevolutie' te willen ontketenen: burgers inzetten ter promotie van westerse democratie.
Volgens de wet, die komend jaar in werking treedt, mogen buitenlandse ngo's de staatsveiligheid en 'etnische eenheid' van China niet in gevaar brengen.
Ze moeten een Chinese sponsor hebben en zich laten registreren bij de politie.
Die krijgt ruime bevoegdheden om ngo-medewerkers te ondervragen, huiszoeking te doen, financiën in kaart te brengen en activiteiten aan banden te leggen.
De wet bevat ook een bepaling dat de politie ongewenste organisaties op een zwarte lijst kan zetten en het werken in China kan verbieden.
Dit geldt voor groepen die over de schreef zijn gegaan, 'van het openbaren van staatsgeheimen tot het verspreiden van geruchten of laster dan wel het anderszins in omloop brengen van schadelijke informatie die de staatsveiligheid kan bedreigen'.
De nieuwe wet, is onderdeel van een groot pakket wetgeving (met onder meer een antiterrorisme- en een cyberveiligheidswet) waarmee president Xi Jinping westerse invloeden op de Chinese maatschappij en daardoor geïnspireerde binnenlandse kritiek wil gaan inperken.
China volgt met de wet het voorbeeld van onder meer Rusland, dat enkele jaren geleden al een wet afkondigde op buitenlandse ngo's.
Die moeten zich daar laten registreren als 'buitenlandse agenten' en worden ook aan strenge controles onderworpen.
Sinds de jaren negentig wordt in het kader van de economische ontwikkeling enorm veel geïnvesteerd in de infrastructuur.
Zo had China in 2008 het op een na grootste autosnelwegennet en het grootste hogesnelheidstreinennetwerk ter wereld.
In China worden sinds 2009 ook de meeste auto's verkocht.
Het binnenlandse netwerk van luchthavens bestaat in 2015 uit 210 geregistreerde vliegvelden.
Vanwege verscheidene ongelukken met vliegtuigen in de jaren negentig zag de overheid zich genoodzaakt om luchtvaart veiliger te maken.
Veel vliegtuigen van Westerse makelij zijn aangeschaft.
In de afgelopen jaren hebben zich dan ook relatief weinig ongelukken en incidenten voorgedaan.
Air China, China Southern Airlines en China Eastern Airlines namen in 2015 driekwart van het passagiersvervoer in het land voor hun rekening.
De Chinese vliegtuigenfabrikant Comac werd in 2009 opgericht om passagiersvliegtuigen van eigen makelij te gaan ontwikkelen.
De Comac C919 voerde haar eerste testvlucht uit in mei 2017.
De C919 is vergelijkbaar met de Europese Airbus A320 en de Amerikaanse Boeing 737.
Volgens Comac heeft de C919 een bereik van 4075 kilometer.
Een speciale versie voor langere vluchten kan 5555 kilometer ver vliegen.
China en Rusland maakten bekend samen een widebodyvliegtuig te ontwikkelen, die moet gaan concurreren met toestellen van Airbus en Boeing.
De Chinese vliegtuigbouwer Comac en de Russische tegenhanger UAC hebben een joint venture opgericht voor de ontwikkeling en de bouw van het nieuwe toestel.
Het tweemotorige vliegtuig van de China-Russia Commercial Aircraft Corporation (CRAIC) zou 280 passagiers over een afstand van 12.000 kilometer moeten kunnen vervoeren, meldt Bloomberg.
Met de ontwikkeling zou een bedrag van minimaal dertien miljard dollar gemoeid zijn.
Beide landen dragen 50% van de ontwikkelingskosten.
Voor het vervoer binnen de steden wordt veel gebruikgemaakt van de metro, die momenteel aanwezig is in Changchun, Chongqing, Dalian, Guangzhou, Hongkong, Nanjing, Peking, Shanghai, Shenyang, Shenzhen, Tianjinen Wuhan.
De metro van Shanghai is met een lengte van 420 kilometer de langste ter wereld.
Op korte termijn zullen er nog ongeveer tien steden aan het lijstje toegevoegd kunnen worden, op de lange termijn streeft men naar metro's in 87 steden.
Shanghai heeft tevens als eerste stad ter wereld een magneetzweeftrein in dienst, die tussen de internationale luchthaven en het stadscentrum rijdt.
Havens spelen een belangrijke rol bij het binnenlands en internationaal handelsverkeer.
In totaal werd in 2013 ruim 7000 miljoen ton in de diverse zeehavens overgeslagen.
De haven van Ningbo-Zhoushan is met 800 miljoen ton de grootste van China gevolgd door de haven van Shanghai met ruim 680 miljoen ton.
Thee speelt in heel China een belangrijke rol.
Thee heeft veel positieve eigenschappen voor de gezondheid.
In Peking bevinden zich veel theehuizen, waar verschillende soorten thee kunnen worden gedronken, op de traditionele manier bereid.
In Peking worden de gerechten bereid volgens de Mandarijnse keuken.
Pekingeend is een lokaal beroemd gerecht, dat inmiddels over de gehele wereld in Chinese restaurants kan worden gegeten.
Een ander bekend gerecht is het Manhan Quanxi ("Mantsjoe-Han-chinees banket"), wat een traditioneel banket is van de Mantsjoekeizers van de Qing-dynastie; ook tegenwoordig blijft het copieus (en zeer prijzig).
