Griekenland

Griekenland is een land in Zuidoost-Europa, bestaande uit het zuidelijkste deel van het Balkanschiereiland en een groot aantal eilanden. Deze eilanden vormen samen ongeveer 20% van het landoppervlak.

Griekenland grenst in het noorden (van west naar oost) aan Albanië, Noord-Macedonië, Bulgarije en Turkije. Voor het overige is het vasteland van Griekenland omgeven door de Middellandse Zee (in het zuiden), de Ionische Zee (in het westen) en de Egeïsche Zee (in het oosten).

De grootste eilanden zijn Kreta, Euboea (Evia), Lesbos en Rodos.

Griekenland is vooral bekend door zijn geschiedenis.

Het land heeft een vooraanstaande rol gespeeld in de klassieke oudheid. In het oude Griekenland is de democratie (Oudgrieks: δημοκρατία, dēmokratía uit δῆμος, dêmos = volk en κράτος, kratos = macht) als staatsvorm tot ontplooiing gekomen.

Sinds 1974 is Griekenland een republiek.

De bevolking bestaat voor het grootste deel uit etnische Grieken.

De grootste expliciet erkende minderheid is de moslimminderheid van Griekenland, waartoe Albanezen, Turken en Bulgaren (Pomaken) gerekend worden.

Zij wonen vooral in het noorden van het land.

Daarnaast zijn er kleinere erkende minderheden van Joden en Armeniërs.

Tevens wonen er in Griekenland veel andere nationaliteiten, met name uit Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Volgens een onderzoek door Pew-Templeton woonden in 2010 in Griekenland in totaal 88,1% christenen.

De overgrote meerderheid van de Grieken behoort tot de Grieks-orthodoxe Kerk, die geen staatskerk is, maar vanwege haar historische betekenis krachtens de grondwet, die overigens wel voorziet in godsdienstvrijheid, een bevoorrechte positie inneemt.

De islam wordt door zowel een autochtone minderheid (de moslimminderheid van Griekenland) als door immigranten aangehangen.

Ruim 5 procent van de inwoners van Griekenland is moslim.

Andere religieuze minderheden zijn de Sefardische Joden, de katholieken, de Armeense christenen en verschillende kleine protestantse gemeenschappen.

Ongeveer 0,02% van de bevolking hangt het hellenisme aan, een herleving van de Griekse mythologie.

Tot Griekenland behoort de autonome monnikenstaat, het schiereiland Oros Athos.

Zo'n 95% van de autochtone Grieken heeft Grieks als moedertaal.

Pontische Grieken spreken vaak het Pontische dialect.

Diverse minderheidstalen worden gesproken door tienduizenden inheemse Grieken, zoals het Turks, Bulgaars, Slavisch-Macedonisch, Albanees, Romani, Aroemeens, en Armeens.

Kleinere groepen spreken Megleno-Roemeens en Ladino.

Daarnaast spreken aanzienlijke immigrantengroepen Albanees en Russisch.

De Griekse staat voert al lange tijd een assimilatiebeleid en erkent minderheidstalen niet.

De eerste sporen van de Griekse beschaving zijn 6000 jaar oud.

Dit maakt het waarschijnlijk dat de Griekse beschaving is begonnen rond 4000 v.Chr. Tot 1000 v.Chr. werd Griekenland geregeerd door vele verschillende leiders van diverse afkomst.

Het gebied groeide uit tot een mengsel van onafhankelijke stadstaten, waarvan vele kolonies in het Middellandse Zeegebied vestigden.

De klassieke Griekse cultuur, die rond Athene wordt gecentreerd, bereikte haar hoogtepunt in de vijfde eeuw voor Christus alvorens de Griekse stadstaten in 338 v.Chr. door Philippus II van Macedonië werden verenigd met de Macedonische gebieden.

Het gebied werd later beheerst door de Romeinse en Byzantijnse imperia, waarin de Griekse cultuur een prominente rol speelde, voornamelijk in het Byzantijnse Rijk, dat Constantinopel (vandaag Istanboel in Turkije) als hoofdstad had.

Het huidige Griekenland vormde lange tijd een onbeduidende provincie: het échte leven speelde zich af in Constantinopel dat het nieuwe centrum van de Grieks-Byzantijnse cultuur was.

Van de vijfde tot en met de elfde eeuw werd het gebied van het huidige Griekenland vaak geteisterd door invallen en plunderingen.

Na de 11e eeuw openbaarde zich een cultureel herstel, waarvan de orthodoxe kerken met hun mozaïeken en fresco's getuigenis afleggen.

In 1456 werd het grootste deel van het huidige Griekenland veroverd door de Ottomanen, die drie jaar eerder de hoofdstad Constantinopel hadden veroverd.

Vervolgens was Griekenland gedurende bijna vier eeuwen onderdeel van het Ottomaanse Rijk, dat bestuurd werd vanuit Istanboel, het vroegere Constantinopel.

In 1821 begon de Griekse opstand tegen de Turkse overheersing, hoewel de opstand zich in eerste instantie richtte op de vervolging en verjaging van lokale Griekse moslims.

In 1832 werd Griekenland (op delen van Macedonië en Thracië na) onafhankelijk en vestigde een constitutionele monarchie.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog en de Grieks-Turkse Oorlog streden de partijen om deze gebieden en om delen van het westen van Anatolië (Turkije).

In 1923 werd een bevolkingsuitwisseling tussen Turkije en Griekenland overeengekomen en werden de grenzen van de huidige staat getrokken.

De Tweede Wereldoorlog betekende ook voor de Grieken een grote ramp.

In 1941 werd het land door Italië, Duitsland en Bulgarije bezet.

Er ontstond een grote partizanenbeweging met 1,8 miljoen deelnemers op een bevolking van bijna 9 miljoen mensen.

De oorlog kostte 500.000 Grieken het leven, mede door de hongersnood van 1941-1942, toen zeker 300.000 Grieken stierven.

Onder de slachtoffers van de oorlog waren 50.000 van de 70.000 Griekse Joden, een percentage dat even hoog ligt als in Nederland.

Aansluitend op de bevrijding in 1945 ontstond een burgeroorlog tussen de communistische en behoudende partizanenlegers.

De communisten verloren.

Op 21 april 1967 kwam via een militaire staatsgreep het zogenoemde Kolonelsregime aan de macht.

In 1973 werd er een democratische republiek gevestigd.

Griekenland is lid van de NAVO sinds 18 februari 1952, dezelfde dag dat ook buurland Turkije lid werd.

Sinds 9 augustus 1949 is Griekenland lid van de Raad van Europa en sinds 1 januari 1981 van de Europese Unie. Met 25 andere landen heeft het de Verdragen van Schengen ondertekend.

Op 1 januari 2001 voegde Griekenland zich als 12e land bij de Eurogroep.

Dit betekent dat Griekenland de euro als wettig betaalmiddel heeft.

Griekenland heeft vierentwintig nationale parken.

De flora van Griekenland omvat tegen de 5000 soorten hogere planten, hetgeen in verhouding tot het niet zo grote landoppervlak een groot aantal is.

Een deel van de verklaring hiervoor is dat Griekenland door de zuidelijke ligging in de ijstijden relatief buiten schot is gebleven voor de verwoesting en sterke verarming door de alles kaal schrapende ijsmassa's.

De soorten die in het gebied voorkwamen konden zich voor een groot deel handhaven.

In Nederland bijvoorbeeld hebben na de ijstijden vrijwel alle hogere planten zich vanuit zuidelijker gelegen streken opnieuw moeten vestigen.

Een andere reden voor de rijkdom is het 'verbrokkeld' karakter van Griekenland: door de vele eilanden konden zich op veel plaatsen soorten ontwikkelen die nergens anders voorkomen: endemische soorten.

Ten slotte is de variatie aan klimaat in Griekenland, vanaf volkomen mediterraan tot de eeuwige sneeuw op de Olympus, groot.

Behalve in de temperatuur zijn er ook belangrijke variaties in de hoeveelheid regen die per streek jaarlijks valt. Griekenland telt ongeveer evenveel soorten als het circa vier maal zo grote Spanje, dat toch ook tal van gebergten en een grote diversiteit aan klimaten heeft.

Het enige deels in Europa gelegen land dat per oppervlakte even divers is als Griekenland, is Turkije waar volgens een recente telling 9222 hogere plantensoorten zouden voorkomen (en ook daar is de reden 'verbrokkeling': Turkije kent veel geïsoleerd liggende gebergten).

Belangrijke families van plantensoorten zijn de Asteraceae, Fabaceae, Campanulaceae, Boraginaceae, Brassicaceae en Orchidaceae en natuurlijk de grassen, maar er zijn er nog veel meer.

Het gehele jaar door zijn volop bloeiende planten aan te treffen: in januari tot maart veel orchideeën en lelieachtigen, iets later in het jaar de Koolachtigen, gevolgd door een lawine van klokjesbloemen, primula's, distelachtigen midden in de zomer.

In de laaglanden zijn de zomers kurkdroog en de vegetatie verdort, maar hoog in de bergen staat juist dan alles in bloei.

De bloei van de soorten verloopt naarmate het jaar volgt naargelang de hoogte boven zeeniveau en in augustus staan op de Pindus en Olympus nog heel wat soorten in bloei.

Een eiland als Kreta dat een derde keer de oppervlakte van Nederland heeft, herbergt circa 2000 plantensoorten waarvan circa 10% nergens anders voorkomt.

De fauna van Griekenland telt naast een beperkt aantal zoogdieren tientallen soorten reptielen waaronder drie soorten zeeschildpadden (de groene zeeschildpad, de lederschildpad en de onechte karetschildpad, die er ook eieren legt), de Griekse landschildpad, de hardoen en de Europese kameleon, circa 400 vogelsoorten en vele duizenden insectensoorten waaronder tientallen vlinders en duizenden vliegen en wespen (in brede zin, hierbij inbegrepen de bijen).

Voor vogelliefhebbers zijn de grote meren in het noordwesten bij de grenzen van Albanië en het land Noord-Macedonië een bekende plaats, evenals de Maritsa-delta (Evrosdelta) helemaal in het Noordoosten.

Ook diverse eilanden hebben hun speciale soorten zoals Eleonora's valk op Lesbos, Chios en Kreta; op dat laatste eiland komt de laatste tientallen jaren ook weer veel de vale gier voor.

De Olympische Spelen hebben hun oorsprong in Griekenland. Aangenomen wordt dat de klassieke Spelen werden gehouden van 776 vóór tot 393 ná het begin van de christelijke jaartelling. De eerste moderne Spelen werden in 1896 georganiseerd.

In 2004 won Griekenland voor het eerst in de geschiedenis het EK voetbal.

Toerisme is een belangrijke bron van inkomsten voor Griekenland. De Middellandse Zee is voor de vakantiegangers de belangrijkste bestemming, daarvoor gaan zij vooral naar de eilanden in de Ionische Zee en Kreta. Op het vasteland en op het schiereiland Peloponnesos gaan zij vooral naar de bezienswaardigheden van de klassieke oudheid.

Enkele beroemde bezienswaardigheden in Griekenland zijn de Akropolis van Athene, de archeologische plaats Delphi, de tempel van Apollo Epicurius te Bassae, de berg Athos, de Meteora-kloosters, Rhodos, de overblijfselen van het paleis van Knossos op Kreta, Mycene en de archeologische plaats Epidaurus.