Horus

Horus is een Egyptische valken God, die werd aanbeden sinds het begin van Oud-Egyptische beschaving tot aan de introductie van het Christendom.

De God heeft een rijke historie van aanbidding, door de jaren zijn er een aantal rollen richting de God Horus toegeschreven.

Horus was een dynastie God die werd toegeschreven aan de koningen van de 0e t/m 3e Dynastie.

Door de rol van Horus als hemel God te verbinden aan de dynastie God werd het de grondlegger van het Egyptische Koningschap.

Zo werd de Farao een incarnatie van Horus.

Na zijn dood werd de overleden Farao dan een verpersoonlijking van Osiris en ging Horus over op de levende persoon van de nieuwe Farao.

De Turijnse koningslijst beschrijft de koningen van de 0e t/m 3e Dynastie van Egypte als de “Volgers van Horus”.

De Koningen schreven hun naam in een Serech of een gestileerde paleis met een Horus-valk erbovenop.

Eén van de titels was ook de Gouden Horusnaam.

De god Haroer of Horus de oudere (Grieks: Haroëris) wordt afgebeeld als een oude God die lang heeft gevochten met zijn oom Seth om de troon van Egypte.

Uiteindelijk wordt de troon van Egypte toegewezen aan Horus door de raad van de goden.

De god Harmaoe of Horus de vereniger (Grieks: Harsomptus) vervult de rol van de vereniging van Egypte en het heersen over Egypte.

Dit verwijst naar het thema Strijd tussen Horus en Seth om de troon.

Horus was van origine een hemel God.

Zijn naam her betekent: De verre of de hoge en heeft te maken met de valk die op grote hoogte vliegt of aanvalt.

De God werd in Hierakonpolis vereerd als hemelse valk: zijn rechteroog was de zon, zijn linker de maan, zijn gespikkelde veren zijn de sterren, zijn vleugels de lucht die de wind produceert. Het is de hemel God die zijn vleugels over de aarde uitspreidt.

Als de God Horachty of “Horus van de twee horizons” kreeg het de rol van de opkomende en neergaande zon, de neergaande zon en God van het oosten.

In de Piramide Teksten staat een passage: “De dode Koning zal worden herboren in de oostelijke lucht zoals Horachty”.

De cultus van de God werd verbonden met Re van Heliopolis als Re-Horachety.

Als de God Horbehedet of Horus van Edfu werd de God vereerd als een zonneschijf met vleugels.

Het kreeg de rol van de zon die door de lucht heen zweeft.

De God Horemachet of Horus van de horizon (Grieks: Harmachis) werd als zonnegod in de vorm van een valk of leeuw afgebeeld.

Vanaf het Nieuwe Rijk werd de Sfinx van Gizeh beschouwd als afbeelding van Horemachet, terwijl deze de Koning Chefren uitbeeldt.

Horus als kind werd op verschillende manieren uitgebeeld en vereerd.

• Als Her-hery-wadj of Horus in de papyrusplant, werd de God afgebeeld op een papyrusplant met een Koningskroon en een vlegel. Volgens de mythe was Isis zwanger geworden van Osiris en baarde het kind in de papyrusvelden. Het kind – de erfgenaam van Osiris – werd verborgen gehouden voor Seth, de broer van Osiris, die zich ook als erfgenaam van Osiris beschouwde.

• Als Her-pa-chered of Horus het kind (zie Harpocrates) werd de God afgebeeld als een kwetsbaar kind zittend op de schoot van zijn moeder Isis. Of als een zelfstandige God met Koningsregalia.

• Als Her-sa-aset of Horus zoon van Isis (Grieks: Harsiese) werd de God geïdentificeerd als zoon van Isis en legitieme zoon van en opvolger van Osiris. Verwant hiermee is de titel Her-ioen-moetef of Horus pijler van zijn moeder en Her-nedj-itef of Horus redder van zijn vader (Zie Harendotes).

De geboorte van Horus, de zoon van Osiris en Isis is een bijzonder oud deel van de Egyptische mythologie.

Er is een stele uit de XVIIe dynastie, nu in Parijs waarin het verhaal voorkomt in de vorm van een hymne aan Osiris, maar ook in piramideteksten komt het voor, zij het in iets andere vorm.

Osiris regeerde al vele jaren in On en hij verpersoonlijkte alle macht van Ra-Tem, Apis, Ptah, Thoth, en Chnoem.

Hij had de aarde geërfd van zijn vader Geb en de hemel van zijn moeder Noet.

Maar op een kwade dag slaagde zijn broer Seth erin hem te doden in een plaats Nedit genaamd, ergens in de buurt van Abydos.

Toen Isis hoorde van zijn dood, haastte zij zich in de vorm van een Het-vogel, vergezeld door haar zuster Nephthys in de vorm van een Djert-vogel naar het lijk van haar man.

Zij verzamelt de stukken van zijn lichaam, bedekte het met haar vleugels en wist door haar magische macht het lichaam van Osiris in beweging te krijgen.

Zij werd daarbij, volgens sommige versies van het verhaal, geholpen door de god Anubis die het lichaam balsemt.

De piramideteksten vervolgen:

En uw zuster komt tot U, verheugd in haar liefde voor U. U hebt gemeenschap met haar, uw zaad dringt haar binnen. Zij wordt zwanger in de vorm van Sopdet (de morgenster Sothis = Sirius). Horus-Sopdet komt uit U voort in de vorm van Horus. U schept een geest die in hem woont in de naam Geest die woont in de god Djendru. Hij wreekt U in de naam van Horus, de zoon die zijn vader wreekt.

Osiris zelf wordt de heerser van het dodenrijk.

Isis verbergt haar zoon in de Delta met hulp van Hathor de koeiengodin die als min optreedt. Bij de heilige stad Boeto groeit Horus op.

Hij voert een lange strijd tegen zijn oom Seth, en verliest daarin zijn oog.

Thoth echter weet het Oog terug te vinden en verandert het in het teken van algemeen welbevinden.

Het Oog van Horus wordt dan ook op sarcofagen afgebeeld omdat het garandeert dat de overledene recht van lijf en leden zal zijn.

Later verslaat Horus Seth en in hem komt het vlees en bloed van Osiris weer op de troon van Geb.

Hij wordt daarbij verwelkomd door de Djadja, de Beheerders van de hemel, het Gezelschap der Goden en de Heren der Waarheid.

Zelfs van Neb-er-Djer, de oergod van het scheppingsverhaal ontvangt hij een blijk van instemming.

Horus is de zoon van Osiris en Isis, en een broer van Bastet.

Horus werd geboren na zelfbevruchting door zijn moeder Isis.

Isis kon de penis van Osiris niet terugvinden toen zijn lichaam in 14 stukken was gesneden en in de Nijl geworpen door hun broer, Seth.

Uit vrees dat Seth haar zoon om het leven zou brengen, liet Isis het kind in een papyrusmandje in het noorden van de Nijl delta te water, in de hoop dat het kind door iemand zou worden gevonden en grootgebracht.

Zo gebeurde ook.

Uiteindelijk is het Horus die Seth vermoordt.

Horus heeft vier zonen.

De god Horus wordt afgebeeld als een valk of als mens met een valkenkop.

Volgens Richard H. Wilkinson zou dit de Falco biarmicus of de Falco peregrinus kunnen zijn.

Horus als valk wordt soms voorzien met koninklijke attributen zoals de Nekhakha-kromstaf en een Egyptische kroon.

Soms heeft de valk ook een zonneschijf op de kop.

Horus als mens met een valkenkop wordt eveneens met koninklijke attributen getoond.

Het draagt meestal een anch (Ankh )symbool en begeleid de farao of overledene naar de goden.

De anch (☥, Egyptisch: ˁnḫ) vaak geschreven als ankh, ook: het anch-teken, het levenskruis of het anch-kruis is een van de bekendste oude Egyptische symbolen en vertegenwoordigt in de Egyptische mythologie het leven, o.a. in de naam Toetanchamon, levend evenbeeld van Amon.

In de oudheid droegen de Egyptenaren de ANKH op afbeeldingen als teken van hun onsterfelijkheid, de sleutel van het eeuwig geluk; wanneer mensen het dragen wordt daarmee aangegeven dat zij deze wereld voor het hiernamaals hebben geruild.

Het werd geacht hun bescherming te bieden tegen allerlei gevaren.

De hiëroglief in deze vorm betekent 'leven'.

In de Amarna periode werd de aton, de levenbrengende goddelijke zonneschijf afgebeeld met vele stralen die ieder in een hand eindigden.

Op de bewaard gebleven troon van Toetanchamon is de aton afgebeeld die de koning en koningin een ankh aanreikt.

Het aanreiken van een ankh door een godheid aan een farao, was het symbool van het schenken van levensenergie.

De ankh werd ook steeds vlak onder de neus gehouden, omdat deze energie met de adem werd meegegeven, zoals op meerdere afbeeldingen is te zien.

De ankh is ook terug te vinden in de december 2015 ontdekte zegelafdruk van koning Hizkia van Juda tijdens opgravingen in het Ophelgebied aan de zuidkant van de Tempelberg in Jeruzalem.

In de Egyptische koptische kerk werd in de 4e eeuw de ankh als symbool gebruikt voor het leven na de dood.

In de jaren 80 van de 20e eeuw maakte het symbool een heropleving mee als sieraad bij aanhangers van de gothic/new wave subcultuur.

In Unicode is het ankh-teken opgenomen onder nummer U+2625 (☥).

Als Horus-Behedet werd de god afgebeeld als een zonneschijf met twee vleugels met daaronder twee ureaus-slangen.

Als Horus-het-kind werd de god afgebeeld als een baby bij Isis op schoot, of als jong kind met een zijlok staande op een krokodil.

De verering van Horus nam een belangrijke plaats in de Oud-Egyptische godsdienst in.

De valk God Horus was meester van de lucht.

Zijn ogen waren de zon en de maan.

Zijn oog zorgde als amulet voor bescherming tegen het kwade (zie Oog van Horus).

Zijn ogen zagen alles, zelfs de gevoelens en stemmingen van de mens.

Het Oog van Ra is de oorspronkelijke naam van het Oog van Horus.

Het Oog van Ra symboliseerde in de mythologie van het Oude Egypte de vrouwelijke zon (Sechmet), terwijl Amon het mannelijke aspect van de zon symboliseerde.

Het oog van Horus is opgebouwd uit verschillende onderdelen, en wordt dan de wadjet genoemd.

Tezamen beslaan zij één heqat.

De afzonderlijke onderdelen van het oog staan voor ruiken, zien, denken, horen, proeven en voelen

Horus was de zoon van Osiris en Isis, werd meestal afgebeeld als een valk of als een man met een valkenhoofd.

Horus werd vereerd in de tempel te Kom Ombo waar zijn geboorte en zijn veldslagen met Seth werden besproken.

De tempel werd eigenlijk gebouwd voor twee Goden: de oostelijke kant was gebouwd voor de God Sobek en de westelijke kant voor Haroëris.

Haroëris is met zijn havikskop een van de incarnaties van Horus, en werd soms Horus de Oudere genoemd.

Horus volgde zijn vader op als koning van Egypte, en zo was iedere Farao eigenlijk de aardse incarnatie van Horus.

Ze werden afgebeeld met de dubbelkroon.

In het westelijke deel van de tempel werd ook een triade van vader, moeder en kind aanbeden, respectievelijk: Haroëris (Horus de Oudere), Tasenetnefret (een manifestatie van Hathor of Tefnoet; bijgenaamd "de Goede Zuster" of "de Goede Echtgenote") en Panebtaoei (Sobek, bijgenaamd de "Heer van de Twee Landen", een titel van de farao).

Horus werd ook als Horus-Behedet vereerd in zijn tempel te Edfu.

De pylonen van de tempel zie je al ver boven de huizen uitsteken (80m hoog).

De huidige tempel werd in de Romeinse tijd gebouwd, maar bouwde eigenlijk voort op een tempel die dateerde uit het Nieuwe Rijk.

De bouw ervan werd begonnen in 237 v.Chr. door Ptolemaeus III en voltooid in 57 v.Chr. door Ptolemaeus XII.

Het is niet enkel de best bewaarde tempel, maar ook de tweede grootste tempel van Egypte. Men geloofde dat de tempel gebouwd was op de plaats van de strijd tussen Horus en Seth.

De tempel had ook een mammisi: een gebouw dat verband hield met de rituelen rond de geboorte van Horus.

Er waren talrijke reliëfs aangebracht, met inbegrip van het Feest van de prachtige ontmoeting, de jaarlijkse bijeenkomst tussen Horus en zijn vrouw Hathor.

De reliëfs zijn meestal gelegen aan de binnenkant van de eerste pyloon en zijn geestelijk gebonden met de tempel van Hathor te Dendera.

Tijdens de derde maand van de zomer zouden de priesters in Dendera het standbeeld van Hathor op haar bark plaatsen en zouden zo het standbeeld naar de tempel Edfu brengen, waar men geloofde dat Hathor een echtelijk bezoek bracht aan Horus.

Elke nacht zouden ze zich in het mammisi terugtrekken.

Mammisi of 'geboortehuis' is een kleine tempel waarin de geboorte van een zoon van een God en Godin werd gevierd.

Dit gebeurde eens per jaar.

Ook werd de Goddelijke afkomst van de Farao benadrukt.

Het gebouw behoorde in de Late periode en de Grieks-Romeinse periode bij de hoofdtempel. Het woord mammisi werd door Champollion afgeleid uit het Koptisch.

Video van tempel van Horus