Hendrik Cornelisz. Vroom
Hendrik Cornelisz. Vroom
Hendrik Cornelisz. Vroom (Haarlem, 1566 – aldaar, 4 februari 1640) was een Nederlands ontwerper van wandtapijten, graveur, tekenaar en schilder.
Hij wordt wel beschouwd als de grondlegger van de Europese zeeschilderkunst.
Dat Vroom pas na 73 jaar in zijn geboortestad stierf is een wonder gezien zijn ongebreidelde en riskante reislust.
Zijn vader Cornelis Vroom was beeldhouwer en schilder van landschappen, zijn oom architect in Danzig.
Waarschijnlijk al jong als schilder opgeleid in Delft, de geboortestad van zijn moeder, begon hij als plateelschilder van Delfts aardewerk.
Volgens zijn vriend en biograaf Carel van Mander had hij al op jeugdige leeftijd een voorliefde voor het schilderen van "scheepkens".
Zijn ambitie en misschien ook ruzie met zijn stiefvader dreef hem echter al snel van huis.
Hij was nog geen twintig toen hij dienst nam op een schip op weg naar Sevilla.
Vanuit Spanje trok hij naar Livorno, Florence (1585) om in Rome in dienst te treden van de in zeevaart geïnteresseerde Ferdinando I de' Medici (1587).
Daar kreeg hij ook les van de schilder Paul Bril (ca. 1553 - 1626). Via Venetië, Milaan, Genua, Turijn, Lyon, Parijs en Rouen keerde hij terug naar de Nederlanden.
Tijdens een tweede reis naar Spanje overleefde hij een schipbreuk voor de Portugese kust. Door zijn kennis van het katholieke geloof wist hij te overleven.
In het klooster waarin hij werd opgevangen schilderde hij de schipbreuk die hij net had meegemaakt. Hij wist dit werk voor veel geld in Lissabon te verkopen.
Daarna volgde een reeks andere opdrachten.
In 1590 trouwde hij te Haarlem.
Daarna bezocht hij kort zijn oom in Danzig.
Vanaf 1592 was hij in Haarlem actief als ontwerper van wandtapijten en als de eerste Hollandse specialist op het gebied van zeegezichten.
Hij ontwierp in 1596 de serie wandtapijten die de van oorsprong Brusselse wever François Spierincx in opdracht van Charles Howard in zijn nieuwe woonplaats Delft liet vervaardigen. Daarin werd de Engelse overwinning op de Spaanse Armada in 1588 gevierd.
Vroom is later nog bij lord Howard in diens huis in Chelsea de wandtapijten komen bekijken. Bij die gelegenheid kreeg hij als dank voor zijn blijkbaar goed gelukte ontwerpen een beloning van 100 florijnen uitgereikt.
In opdracht van de Staten van Zeeland liet Spierincx een wandtapijt vervaardigden die het beleg van Bergen op Zoom uitbeeldde.
Opnieuw deed Vroom het ontwerp. Daarna gaf de staten de opdracht voor nog een serie wandtapijten die de Zeeuwse slagen tegen de Spanjaarden moesten uitbeeldden. Deze Zeeuwse wandtapijten werden in Middelburg geweven in de ateliers van Jan en Hendrick de Maecht.
Van vier daarvan maakte Vroom het ontwerp.
Het gaat om de zeeslag bij Lillo, en de zeeslagen bij Rammekens,
Zierikzee en fort Den Haeck.
Deze wandtapijten zijn nog steeds te bezichtigen in de voormalige abdij van Middelburg, het huidige Zeeuws Museum in Middelburg.
Zijn specialisme kan niet los gezien worden van de opkomst van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Zijn leven liep immers vrijwel parallel met de Tachtigjarige Oorlog: de Republiek ontworstelde zich aan de greep van Spanje en bouwde de grootste handelsvloot ter wereld.
Vandaar de vele afbeeldingen van zeegevechten en de schilderijen van Hollandse handelsschepen.
Hij speelde een belangrijke rol als schilder van stadsgezichten door de weergave van kuststeden in veel van zijn schilderijen.
Vroom vergaarde roem en hij investeerde zijn aanzienlijke rijkdom in onroerend goed.
Hij werd op 4 februari 1640 in Haarlem begraven.
Vroom schilderde in zijn olieverfschilderijen belangrijke gevechten van de Nederlandse en Engels vloten.
Hierin geeft hij een gedetailleerde uitbeelding van de schepen.
Het merendeel van de stukken die zijn beschreven door van Mander zijn verloren gegaan.
Zijn grootste opdrachten kreeg Vroom pas na van Manders dood.
Vrooms grote en decoratieve slagen, zijn ceremoniële taferelen en uitzichten op het strand introduceerden nieuwe compositorische middelen die door de jongere Nederlandse schilders van zeegezichten zouden worden opgepakt.
De Haarlemse zeeschilders Hans Goderis, Cornelis Verbeeck en Cornelis Claesz. van Wieringen werden allen direct door Hendrik Vroom beïnvloed.
Vroom was lid van de Haarlemse Gilde van Sint Lucas.
Onder zijn leerlingen waren Aert Anthonisz., Nicolaes de Kemp, Jan Porcellis en zijn eigen zonen Cornelis Hendriksz Vroom en Frederik Hendricksz Vroom.
